Văn học viết: đặc điểm và phân loại
Tác phẩm văn học và báo chí giống nhau ở chỗ đều tôn trọng tính chân thực và tính thời sự. Nhưng trong báo chí, tính xác thực phải được bảo đảm cao nhất và tính thời sự cũng cấp thiết, thường nhật. Làm văn không đòi hỏi điều đó mà ngược lại, nó đặt ra yêu cầu cao hơn về chất lượng tư duy và cảm xúc của chủ thể. Tất nhiên, sự khác biệt này chỉ là tương đối.
I. Phạm vi ký.
Để có một định nghĩa tương đối chính xác về dấu hiệu, cần giới hạn phạm vi phản ánh của nó.
1. Một số khái niệm chưa đầy đủ về ký.
Có nhiều ý kiến khác nhau về ký. Theo Goulaiep, tính cách của người ghi chép là tổng hòa của sự vật được miêu tả và người ta thấy ở đó không chỉ vận may mà cả những hình ảnh về phong tục tập quán, đời sống kinh tế, chính trị… Phần này có thể miêu tả rõ hơn trong tiểu thuyết. Có người cho rằng bản chất của việc ký là tính chủ quan. Nó dựa trên một phần, nhưng chất lượng này có lẽ được chỉ ra rõ nhất trong tác phẩm trữ tình. Vì ký là thể loại ghi chép nên nhiều người cho rằng ký thể hiện người thật, việc thật. Khái niệm này được nhiều người chấp nhận, nhưng nó không giải thích thuyết phục tại sao nó được gọi là Tổ quốc đứng vững, Thép cứng cỏi... một cuốn tiểu thuyết gọi Người mẹ với khẩu súng, Sống như bạn là Kì.
Định nghĩa đúng khái niệm về hiền nhân rất khó, một phần vì có nhiều loại hiền nhân khác nhau, và một phần vì cách các nhà văn đặt tên cho tác phẩm của mình. Giống Tây du ký của Ngô Thừa Ân tiểu thuyết, nhật ký đi rừng của Nam Cao là truyện ngắn… Để giải quyết vấn đề này, cần xem xét ký một cách có hệ thống.
2. Hạn chế ký các hệ thống phân loại.
* Theo hệ thống Thơ – Tiểu thuyết – Kịch – Kịch:
Trong hệ thống này, kí phải kể đến các loại văn xuôi còn lại. Và nếu chúng ta chấp nhận hệ thống trữ tình-tự sự-kịch, thì có thể, trước hết, có một số tác phẩm trữ tình mà cho đến nay vẫn được gọi là tiểu thuyết tự sự nên được xếp vào trữ tình. . Vì trong luận không phải là tin thật. Sự thật ở đây chỉ là cái cớ để tác giả bộc lộ tình cảm, là “cái đinh để tác giả treo bức tranh tình cảm của mình” (Nguyễn Tuân).
* Theo hệ thống trữ tình – tự sự và kịch:
Đây là một hệ thống đúng đắn cho văn học thẩm mỹ loại trừ tất cả các thể loại không phải là văn học thẩm mỹ nhưng có giá trị nghệ thuật cao. Đây là một thể loại chính luận. Tuy nhiên, các bài tiểu luận chính trị không thể được phân loại như trước đây vì các bài tiểu luận chính trị chủ yếu không nhằm truyền đạt sự thật mà là truyền đạt các lập luận. Có thể bố trí bài văn nghị luận chính luận. Như vậy, chữ ký sẽ không bao gồm chữ ký luận và chữ ký chính luận.
Theo các quy tắc trên, ký có thể được phân biệt với kịch, lời bài hát và lý thuyết chính trị. Do đó, việc ký kết chỉ liên quan đến loại tài khoản. Có thể nói kí là một kiểu tự sự hay nói như Goulaiep là một biến thể của tự sự.
So sánh chữ ký với loại tài khoản sẽ xác định các đặc điểm của dấu hiệu.
II. Người thật, vật thật.
1. Lời kể của một người có thật.
Điều này đang xảy ra một cách thực tế về cơ bản là thông tin thực tế chứ không phải thông tin thẩm mỹ. Trung thực là đặc điểm quan trọng và nguyên tắc nhất của ký kết. (Tất nhiên tính xác thực của con người thật, vật thật bao hàm những cảm xúc và lý lẽ tồn tại trong con người thật đó. Như Pollevoi nói, “Chữ ký có một địa chỉ chính xác.”
2. Dấu hiệu có tính thẩm mỹ.
Xét về bản chất và nguồn gốc, chữ ký không nhằm mục đích thông tin thẩm mỹ mà là thông tin thực tế, nhưng điều này không có nghĩa là chữ ký thiếu tính nghệ thuật. Sở dĩ văn bản có tính nghệ thuật là bởi vì, trên thực tế, trước hết nó bao hàm tính thẩm mỹ, đồng thời chính niềm khát khao cháy bỏng muốn biết sự thật cũng góp phần tạo nên những quan hệ thẩm mỹ. Bám vào người thật, việc thật, tác phẩm tương đối chỉn chu mới có thể rút ngắn khoảng cách giữa sáng tạo nghệ thuật với đời sống, phục vụ kịp thời hơn nhu cầu tìm hiểu đời sống của độc giả.
III. Tính chất, mức độ, phạm vi hư cấu của tác phẩm ký.
1. Thuộc tính.
Do đặc thù viết về người thật – việc thật nên mục tiêu và hướng đi của người viết là luôn phấn đấu cho tính chân thực cao nhất như tinh thần trách nhiệm thông tin cho người đọc chứ không phải sáng tạo. .
2. Cấp độ.
Tuy nhiên, đã là tác phẩm nghệ thuật thì không thể không nói đến hư cấu. Do đó, có thể nói về một số trường hợp hư cấu trong cuốn sách.
Như đã nói ở trên, bút ký nói về sự thật, nhưng thực tế, chúng tôi cho rằng có sự thật. “cung cấp, chờ đợi” còn người viết có tư tưởng, tình cảm hoàn toàn đúng đắn thì chỉ nên ghi chép, trước khi ghi chép thì ít nhất cũng phải nghe, thấy, tức là nghe hay chứng kiến. Trường hợp chứng kiến rồi viết lại thì người viết vẫn không thể kể hết hoặc nhớ hết sự việc… Nếu tác giả chỉ nghe kể lại mà không chứng kiến thì có thể nghe từ nhiều nguồn khác nhau – trực tiếp hoặc gián tiếp – và trong mọi trường hợp. , người kể chuyện không biết tất cả những điều này, nhớ tất cả những điều này.
Vì vậy, trước khi viết, người viết có những tư liệu hỗn độn, nhiều lỗ hổng, không thể kết nối các văn bản… người viết buộc phải vận dụng trí tưởng tượng, sự hư cấu để làm cho bức tranh trở nên logic, liên tục và hấp dẫn.
3. Phạm vi.
Nhà văn không được tự do tưởng tượng và muốn làm gì thì làm. Về nguyên tắc, các yếu tố nhận diện người thật – việc thật (ngoại hình, họ tên, lai lịch, nguồn gốc gia đình…) người viết nên cố gắng thể hiện tính chân thực một cách tối đa. Nhà văn có thể thể hiện tiểu thuyết một cách rộng rãi hơn với những thành phần chưa biết (như nội dung nhân vật, tình cảm, tính chất, nhân vật phụ…) cũng như sự sắp xếp, tổ chức của hệ thống cốt truyện.
Tóm lại, trong tác phẩm văn học, nhà văn có thể hư cấu nhưng thường khá hạn chế và thường là những thành phần không xác định.
IV. Một số loại chữ ký.
1. Báo cáo.
Đây là loại biển báo đặc biệt chỉ sự kiện. Trong “Nhà văn hiện đại” của Ngọc Phan có viết “Báo cáo là kiểm tra sự việc và ghi chép”. Phóng sự nhằm thể hiện một sự kiện, một sự kiện xã hội một cách kịp thời và thường mang tính chất điều tra, phỏng vấn, một vấn đề thời sự.
Nhà báo phải đáp ứng yêu cầu đưa tin trực tiếp đến bạn đọc. Ở đây, người viết thường ít bộc lộ cảm xúc, suy nghĩ mà có tính khuynh hướng rõ rệt.
2. Hồ sơ.
Hồi ký gần với phóng sự ở chỗ nó tập trung vào sự kiện, ít yếu tố trữ tình. Nhật ký là bản ghi chép tương đối đầy đủ về một sự việc, một diễn biến, một tình tiết…, gần với truyện ngắn, có pha chút hư cấu.
3. Kỉ niệm.
Ghi lại các sự kiện đã xảy ra thông qua hồi tưởng. Đó có thể là một câu chuyện mà người viết đã tham gia, chứng kiến hoặc được nghe kể lại một cách chi tiết và gắn với trí nhớ của người viết hoặc được kể lại. Hồi ký đòi hỏi phải tôn trọng tính xác thực của câu chuyện và tính khái quát cao.
4. Bút ký.
Ghi lại những sự việc, thắng cảnh mà người viết đã mắt thấy, tai nghe cũng như những cảm xúc, suy nghĩ của mình qua một chuyến đi. Ở đây, các sự kiện thường xen kẽ với các yếu tố liên tưởng, tưởng tượng, cảm xúc. Vì vậy, tuỳ bút bao giờ cũng mang sắc thái trữ tình.
5. Truyện.
Là thể loại trung gian giữa chính truyện và chính truyện. Truyện thường tập trung vào cốt truyện của một nhân vật, danh nhân, nhân vật lịch sử, anh hùng ở phía trước… Trong truyện ký, tác giả có thể hư cấu để hoàn thiện câu chuyện nhưng phải giữ nguyên. tính xác thực của các sự kiện và con người.
Ranh giới phân chia các dấu hiệu đã nêu chỉ mang tính chất tương đối. Các dấu hiệu liên tục thay đổi, xâm nhập lẫn nhau. Trong sáng tác, người viết có thể không chú ý đến đặc trưng của từng thể loại mà chủ yếu vận dụng những khả năng, phương thức của văn học để thể hiện một cách tốt nhất mục đích của mình.
