Đặc trưng của thơ ca

Các phần của thơ.

Thơ là một loại hình sáng tác văn học phản ánh đời sống, thể hiện tình cảm, cảm xúc mạnh mẽ bằng ngôn ngữ giàu hình ảnh, giàu hình tượng và đặc biệt là có nhịp điệu. (Từ điển thuật ngữ văn học, Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội, H, 1999).

Thơ là một thể loại văn học biểu hiện trữ tình. Thơ tác động đến người đọc bằng sự nhận thức cuộc sống, sự liên tưởng, nhiều sức tưởng tượng; Thơ được chia thành nhiều thể loại khác nhau, nhưng dù ở thể loại nào thì yếu tố trữ tình vẫn đóng vai trò trung tâm trong tác phẩm.

– Nhân vật trữ tình (còn gọi là chủ thể trữ tình, cái tôi trữ tình) là người trực tiếp cảm nhận và bộc lộ những rung động của bài thơ trước sự kiện. Nhân vật trữ tình là cái tôi thứ hai của nhà thơ, gắn bó mật thiết với tư tưởng, tình cảm của nhà thơ. Tuy nhiên, nhân vật trữ tình không đồng nhất với tác giả.nbsp;

– Thơ là tiếng nói tình cảm của con người, là những rung động của trái tim trước cuộc đời. Lê Quý Đôn từng làm chứng: “Thơ xuất phát từ trái tim”hay như nhà thơ Tố Hữu đã viết: “Thơ chỉ tràn đầy khi cuộc sống tràn đầy trong trái tim của chúng tôi.”. Nhà thơ Pháp Alfred de Mussé chia sẻ: “Hãy biết rằng trái tim của bạn nói và rên rỉ trong khi bàn tay của bạn viết”, “nhà thơ không viết một từ nào nếu toàn thân anh ta không run rẩy” (từ PGS.TS Nguyễn Thị Thanh Hương, Tạp chí Nghiên cứu Văn học số 01/2009). Nhưng cảm xúc thơ không đến một cách tự nhiên. Nói về điều này, nhà văn M. Gorki cũng đã nói: “Thơ trước hết phải có tình cảm”. Tình yêu thơ liên quan trực tiếp đến chủ thể sáng tạo, nhưng nó không phải là một yếu tố tự nó nảy sinh và phát triển.

Thơ tuy bộc lộ cảm xúc, niềm tin cá nhân nhưng những tác phẩm thơ chân chính bao giờ cũng ý nghĩa khái quát về con người, về cuộc sống, về tình người. Nó là nhịp cầu dẫn đến sự đồng cảm giữa mọi người trên thế giới.

– Bài thơ thường không trực tiếp nói về sự kiện, nhưng bao giờ cũng có ít nhất một sự kiện khơi dậy những rung động thẩm mĩ mạnh mẽ trong tâm hồn thi nhân. rằng văn thơ chính là biểu hiện của sự rung động đó. Miếng trầu được mời, chiếc bánh trôi nước, tiếng gà gáy khuya sẽ là những sự kiện xúc động đối với Hồ Xuân Hương; Dương Khuê mất năm “Khóc Dương Khuê” (Nguyễn Khuyến); Tài sắc và cuộc đời bạc mệnh của Tiểu Thanh trong “Độc Tiểu Thanh” (Nguyễn Du),…

Thơ tập trung vào cái đẹp, khía cạnh thơ mộng của tâm hồn và mục đích sống của con người. Cái hay và dung dị của bài thơ còn bởi ngôn ngữ thơ ngắn gọn, súc tích, giàu hình ảnh, nhạc điệu. Việc chia câu, gieo vần, ngắt nhịp, sử dụng thanh điệu… làm tăng độ vang, tầm của ý thơ. Nói đến đây, nhà thơ Sóng Hồng viết: “Thơ ca là một loại hình nghệ thuật cao quý và tinh tế. Nhà thơ phải có cảm xúc mãnh liệt để diễn tả sự cháy bỏng của trái tim mình. Nhưng bài thơ được tình cảm và lí trí kết hợp một cách gãy gọn và nghệ thuật. Tình cảm và lý trí đó được thể hiện bằng những hình ảnh đẹp đẽ qua lời thơ trong sáng với âm nhạc tuyệt vời”.

Về cấu trúc, Mỗi bài thơ là một cấu trúc ngôn ngữ đặc biệt. Cách sắp xếp các dòng (câu), khổ thơ, khổ thơ tạo nên hình thức tượng hình. Đồng thời, vần, xen với bát quái, thủ pháp ngắt nhịp vừa thống nhất, vừa biến hóa để tạo nên tính nhạc. Hình thức ấy tạo nên vẻ đẹp nhịp nhàng, trầm bổng và quyến rũ của lời thơ. Ngôn ngữ thơ trước hết là ngôn ngữ của nhân vật trữ tình, ngôn ngữ của hình ảnh, biểu tượng. Ý nghĩa mà văn bản thơ muốn biểu đạt thường không được truyền đạt một cách trực tiếp và trọn vẹn qua ngôn từ của bài thơ mà được gợi lên qua các câu tứ tuyệt, giọng điệu, hình ảnh, biểu tượng của bài thơ. Vì vậy, ngôn ngữ thơ thiên về gợi hình, giữa các câu thơ có nhiều khoảng trống, ngắt nghỉ gợi nhiều tầng nghĩa, đòi hỏi người đọc phải tích cực tương tác, tưởng tượng, thể nghiệm mới hiểu hết phong cách.. giàu nội hàm thơ. nbsp;

Thơ thường có câu ngắn hơn các thể loại khác (tự sự, kịch). Nhờ đó, nhà thơ bộc lộ cảm xúc tập trung hơn qua hình tượng thơ, đặc biệt là qua ngôn ngữ nghệ thuật, qua dòng thơ, qua vần, nhịp… ngôn ngữ”.

Ngôn ngữ thơ ngắn gọn, súc tích, giàu hình ảnh, nhạc điệu. Cách chia câu, gieo vần, cách ngắt nhịp, sử dụng thanh điệu… làm tăng thêm sức vang, sức lan tỏa cho ý thơ. Nói đến đây, nhà thơ Sóng Hồng viết: “Thơ ca là một loại hình nghệ thuật cao quý và tinh tế. Nhà thơ phải có cảm xúc mãnh liệt để diễn tả sự cháy bỏng của trái tim mình. Nhưng bài thơ được tình cảm và lí trí kết hợp một cách gãy gọn và nghệ thuật. Tình cảm và lý trí ấy được thể hiện bằng những hình ảnh đẹp đẽ qua lời thơ trong sáng với nhạc điệu tuyệt vời”.

Thơ là gì?